NASA’nın James Webb Uzay Teleskobu (JWST) birbiri ardına şaşırtıcı keşiflerle dikkatleri üzerine çekmeye devam ediyor. Nature dergisinde yayınlanan yeni bir çalışmada, JWST Dünya’dan 12 milyar ışık yılı uzaklıktaki bir galaksideki karmaşık organik molekülleri tespit etmek için yerçekimsel mercekleme olarak bilinen astronomik bir fenomeni kullanıyor. Söz konusu karmaşık organik moleküller genellikle Dünya’da kurum, duman ve dumanı oluşturmaktadır ve gökbilimcilerin evrende yeni yıldızların oluşumuna yol açan kimyasal reaksiyonları daha iyi anlamalarına yardımcı olabilir.
NASA’nın James Webb Uzay Teleskobu’ndan (JWST) elde edilen, yaklaşık 12 milyar ışık yılı uzaklıkta bulunan ve karmaşık moleküllerin tespit edildiği bir galaksinin kızılötesi görüntüsü. JWST, görüntüde kırmızı bir halka olarak görünen uzak galaksiyi gözlemlemek için çekimsel mercekleme kullandı, çünkü ışığı mavi ile gösterilen ön plan galaksisi tarafından bükülüyor.
Belirtildiği üzere, gökbilimciler bu olağanüstü keşfi yapmak için kütleçekimsel merceklenme olarak bilinen bir olguyu kullandılar. Bu olgu, uzaktaki bir nesneden gelen ışığın bir yıldız ya da galaksi gibi kütleçekimsel olarak güçlü bir nesneyle etkileşime girmesi ve bu nesnenin muazzam kütleçekiminin ışığı kendi etrafında bükerek uzaktaki ışığı diğer taraftan gözlemlenebilir hale getirmesidir. Özünde, kütleçekimsel olarak güçlü nesne, aksi takdirde doğrudan gözlemlenemeyecek olan uzak nesnelerden gelen ışığı büyüten bir kütleçekimsel mercek görevi görür.
JWST’nin yaklaşık 12 milyar ışık yılı uzaklıktaki karmaşık molekülleri keşfetmek için kütleçekimsel merceklemeyi nasıl kullandığını gösteren illüstrasyon. (Kredi: S. Doyle / J. Spilker)
Texas A&M Fizik ve Astronomi Bölümü’nde yardımcı doçent olan ve çalışmanın başyazarı Dr. Justin Spilker, “Webb’in inanılmaz yeteneklerini doğal bir ‘kozmik büyüteç’ ile birleştirerek, başka türlü görebileceğimizden daha fazla ayrıntı görebildik” dedi.
Moleküller 12 milyar ışık yılı uzaklıkta tespit edildiğine göre, bu Büyük Patlama’dan yaklaşık 1,5 milyar yıl sonra var oldukları anlamına geliyor. Bu aynı zamanda moleküllerin, Karanlık Çağlar olarak bilinen, yıldız ve galaksileri oluşturan gaz ve toz bulutlarının genç evrende var olduğu, ancak ışığın bulunmadığı bir dönemin sona ermesinden yaklaşık 500 milyon yıl sonra var olduğu anlamına geliyor.
JWST’nin duman ve sis gibi molekülleri tespit etmesinin geleneksel olarak yeni yıldızların doğduğu şeklinde yorumlandığını belirten Dr. Spilker, ancak çalışmanın bulgularının evrenin erken dönemlerinde durumun böyle olmayabileceğini gösterdiğini vurguladı.
Dr. Spilker, “Webb’den gelen yüksek çözünürlüklü görüntüler sayesinde, dumanın olduğu ancak yıldız oluşumunun olmadığı ve yeni yıldızların oluştuğu ancak dumanın olmadığı birçok bölge bulduk” dedi.
25 Aralık 2021’de fırlatılan ve Temmuz 2022’de resmi olarak bilim faaliyetlerine başlayan NASA’nın JWST’si, yakaladığı ilk görüntülerden itibaren evreni gözlemleme şeklimizde devrim yaratmak için kızılötesi kameralarını kullandı. O zamandan beri Jüpiter’in nefes kesici görüntülerini çekti, bir dış gezegenin atmosferik kimyasını analiz etti ve şimdi çok genç evrendeki karmaşık moleküllerin ilk tespitini yaptı, ki bu muhtemelen tek sefer olmayacak.
