Depremler, doğal afetlerin en yaygın olanlarından biridir ve dünyanın birçok yerinde sık sık meydana gelirler. İnsanlar için ciddi bir tehdit oluşturabilen depremler öncesinde, bazı hayvan türleri belirgin davranış değişiklikleri gösterirler. Bu değişiklikler, depremin yaklaşmakta olduğunu veya yakın bir zamanda gerçekleşeceğini gösteren işaretler olarak kabul edilebilir.
Deprem öncesinde hayvan davranışları, yıllar boyunca yapılan gözlemler ve araştırmalar sonucu ortaya çıkmıştır. Özellikle köpekler, kediler, inekler, atlar, kuşlar ve bazı deniz hayvanları gibi birçok farklı hayvan türü, deprem öncesinde belirgin davranış değişiklikleri gösterirler.
Köpekler, depremden birkaç saat önce veya hatta günler önce huzursuzluk, endişe ve gerginlik belirtileri gösterirler. Kediler ise genellikle sessizleşir ve saklanmaya meyil gösterirler. İnekler ve atlar, depremden önce oldukça hareketli olabilirler ve normal davranışlarından farklı şekilde tepkiler verebilirler. Kuşlar ise depremden önce şakıma seslerinde azalma veya tamamen suskunluk gibi belirtiler gösterirler. Bazı deniz hayvanları da depremden önce farklı davranışlar sergilerler, örneğin, balıklar suyun yüzeyine doğru yüzer ve ahtapotlar kıyıya doğru çıkarlar.
Bu davranış değişiklikleri, hayvanların insanlardan daha hassas duyulara sahip olmaları nedeniyle meydana gelir. Örneğin, köpeklerin ve kedilerin işitme duyuları insanlara göre daha hassastır ve deprem öncesi titreşimleri ve sesleri daha erken algılayabilirler. Ayrıca, bazı hayvanlar manyetik alanlara duyarlıdır ve deprem öncesinde manyetik alanlarda değişiklikler meydana gelir, bu değişiklikler de hayvanların davranışlarını etkileyebilir.
Deprem öncesinde hayvan davranışları, doğal afetlere karşı insanların dikkatini çekmek için kullanılabilecek bir önemli işaretlerdir. Bu işaretlerin farkında olan insanlar, depremden önce gerekli önlemleri alarak hayatlarını kurtarabilir
Köpekler;
Köpekler, depremden önce huzursuz ve endişeli haller sergilerler. Bu halleri göstermek için çeşitli davranışlar sergilerler. Örneğin, yüksek sesle havlamak, hırıltılı nefes almak, sürekli hareket etmek, yere kazmak ve sık sık sıcaklığı kontrol etmek gibi belirtiler gösterirler.
Ayrıca, depremden önce köpeklerin ses duyuları daha hassas hale gelir ve uzaktan gelen seslere karşı daha hassas hale gelirler. Deprem öncesi hava koşullarındaki değişiklikler, manyetik alanlardaki değişimler ve diğer doğal olaylardaki değişiklikler de köpeklerin davranışlarını etkileyebilir. Köpeklerin doğal afetlerden önceki davranışları, onların insanlardan daha hassas duyulara sahip olduğunu gösterir.
Kediler;
Kediler, doğal afetlerden önce değişen çevresel faktörleri ve hava koşullarını algılayabilirler. Deprem öncesi, kedilerin davranışlarındaki değişikliklerle doğal afetlerden haberdar olunabilir. Bazı kediler, deprem öncesi huzursuz ve sinirli hale gelebilirler, diğerleri ise sessizleşebilir veya daha fazla uyuyabilirler.
Kediler, doğal afetlerden önce kendilerini korumak için çeşitli önlemler alabilirler. Örneğin, evde ya da dışarıda güvenli bir yer arayabilirler, saklanabilecekleri bir yer bulabilirler veya daha önce keşfettikleri saklanma yerlerine geri dönebilirler. Bu nedenle, deprem öncesi, evdeki kedilerin hareketleri dikkatle takip edilmeli ve evdeki eşyaların onlara zarar veremeyeceği bir alan sağlanmalıdır.
Kuşlar;
Kuşlar, depremden önce davranışlarındaki değişikliklerle insanların doğal afetlerden haberdar olmasına yardımcı olabilirler. Kuşlar, manyetik alanlara hassas olduklarından ve atmosferik değişimleri hissedebildiklerinden, deprem öncesi hava koşullarındaki değişimlere duyarlıdırlar. Depremden önce, kuşların uçuş hızı ve yönü değişebilir, yüksek sesle cıvıldama veya sessizlik gösterirler ve beslenme alışkanlıklarında değişiklikler olabilir.
Bazı kuş türleri, doğal afetlerin yaklaştığına dair belirtileri önceden algılayabilir ve bu nedenle kendilerini korumak için çeşitli önlemler alabilirler. Örneğin, sığınaklarda veya koruyucu yapıların içinde barınabilirler. Ayrıca, depremler sonrasında kaybolan kuşların depremden önceki davranışlarına dikkat edilerek bulunmaları daha kolay olabilir.
Deprem ve Anormal Hayvan Davranışları;
Link: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/34041
Böcekler;
Bazı böcek türleri, deprem öncesinde hareketlerindeki değişikliklerle dikkat çekerler. Örneğin, karıncalar deprem öncesi daha huzursuz hale gelebilir ve yuvalarını terk edebilirler. Bazı böcekler ise, deprem öncesi daha az aktif hale gelirler ve daha az besin tüketirler.
Deprem öncesi, sırasın ve sonrasında, bazı böcek türleri de ilginç davranışlar sergilerler. Örneğin, çekirgeler ve karıncalar yer sarsıntısından önce çalıların ve ağaçların dallarına tırmanabilirler, hatta karıncalar yüksek katlı binalara tırmanabilirler. Aynı şekilde, bazı arı türleri deprem sırasında kovanlarını terk edebilirler ve kovandan uzaklaşırlar.
Konuya ilişkin USGS kılavuzunda “Çok az insan deprem kaynağından en hızlı ilerleyen ve daha büyük S dalgasından önce gelen daha küçük P dalgasını fark eder. Ancak daha keskin duyulara sahip birçok hayvan, S dalgası gelmeden saniyeler önce P dalgasını hissedebilir.” deniliyor.
Bununla birlikte, sismoloji makineleri tarafından tespit ve analiz edilen ilk sarsıntılar, erken uyarı sistemleri tarafından depremleri tahmin etmek için de kullanılıyor. Bu tür cihazlar, genellikle depreme bir dakikadan daha az kala bir süre içinde uyarı veriyor.
Almanya’da yer ala Max Planck Hayvan Davranışları Enstitüsü’nde bu konuda bir araştırmaya öncülük eden Martin Wikelski, hayvanların depremleri ön şoklarından önce bile hissedebileceğini belirterek, “Hayvanların depremlerin öncülerini gerçekten hissettiklerine dair çok iyi bir göstergemiz var ve bu sismik aktivite değil.” diyor.
Wikelsi’nin 2020’de yayınlanan bir çalışmasında ise o ve meslektaşları, hayvanların deprem olup olmayacağını önceden tespit edebilmelerini anlayabilmek için bir çiftlikteki ineklere, köpeklere ve koyunlara elektronik etiketler taktı. Aylar boyunca izlenen hayvanların, yakınlarda tespit edilen sekiz büyük depremin yedisinden önce, 45 dakikadan fazla bir süre boyunca alışılmadık derecede hareketli oldukları görüldü.
Wikelski’nin “temelde hayvanlar için küçük cep telefonları” olarak tanımladığı cihazlarla yürütülen araştırma, hayvanların depremleri potansiyel olarak insanlardan 12 saatten daha önce, herhangi bir depremden çok önce, tespit edebileceklerini öne sürüyor.
Romalı yazar Aelian ise M.Ö. 373 bir deprem Antik Yunan şehri Helike’yi yerle bir etmeden önce yılanların, farelerin ve böceklerin kenti terk ettiğini yazdı.
