McGill Üniversitesi araştırmacıları, çevrede geride bıraktıkları yapay transgenleri kullanarak genetiği değiştirilmiş hayvanları izlemenin yeni bir yolunu keşfettiler. Keşif, kaçan veya vahşi doğaya salınan genetiği değiştirilmiş hayvanları bulmak ve yönetmek için yeni ve güçlü bir araç sağlıyor.
eDNA’nın Büyüsü
PLOS ONE’da yayınlanan bir çalışmada, araştırmacılar ilk kez meyve sineği, fare ve tetra balığı gibi genetiği değiştirilmiş çeşitli hayvanlardan elde edilen yapay transgenlerin toprak ve sudaki DNA’dan tespit edilip dizilenebileceğini gösterdiler. Dışkı, idrar veya tükürüklerinden tespit edilebiliyor. Bu bulgular, yakın zamanda salındıkları bölgelerdeki durgun su havuzlarından genetiği değiştirilmiş sivrisineklerin transgenlerini tespit etmek için kullanılabilir.
Geleneksel hayvan izleme yöntemleriyle karşılaştırıldığında, çevresel DNA’nın (eDNA) daha doğru ve verimli olduğu, daha az zaman ve daha düşük maliyet gerektirdiği kanıtlanmıştır. McGill Üniversitesi Biyoloji Bölümü’nde doktora öğrencisi Charles Xu, “Şimdiye kadar hiç kimse bu çevresel DNA yöntemlerini genetiği değiştirilmiş hayvanlara uygulamamıştı” diyor. “eDNA’dan hayvan transgenlerinin tespiti çok faydalı olabilir çünkü size genetiği değiştirilmiş hayvanların onları bulmaya gerek kalmadan orada olup olmadığını söyleyebilir” diyor.
Görsel2.
Genetiği değiştirilmiş hayvanların patlaması
CRISPR gibi genom düzenleme teknolojilerindeki ilerlemeler, genetiği değiştirilmiş organizmalar yaratma sürecini önemli ölçüde basitleştirdi ve dünya çapında üretilen genetiği değiştirilmiş hayvanların sayısında ve türünde bir patlamaya yol açtı. Onlarla birlikte, bu yeni yaratıkların ekolojik, evrimsel ve biyoetik etkileri hakkında endişeler oluşuyor. Akvaryum balıkları gibi genetiği değiştirilmiş bazı hayvanlar halk tarafından satın alınabilirken, sivrisinekler gibi diğerleri vahşi doğaya salındı. Yaratıklar, bilim adamları tarafından değiştirilmiş veya başka bir türden yapay yollarla getirilmiş yapay transgenler veya genler taşımaktadır.
“Genetiği değiştirilmiş hayvanlar genellikle doğal benzerlerinden görünüşe göre ayırt edilemez olduğundan, çevresel DNA veya eDNA yöntemleri özellikle erken teşhis ve izleme amaçları için faydalı olabilir”. Özellikle bu hayvanların laboratuvardan veya çiftlikten kaçabilecekleri, ait olmadıkları yerlere taşınabilecekleri veya doğal hayvanlarla melezlenebilecekleri durumlarda da geçerlidir.”
Gelecekte, genetiği değiştirilmiş hayvanların üretilmesi ve yönetilmesiyle ilgili laboratuvarlar, şirketler ve hükümetler, onları gerçek yaşam bağlamlarında tespit etmek ve izlemek için eDNA yöntemlerini kullanabilecektir.
Biyogüvenlik Uzmanı
Tuba Türk Çınar
Kaynaklar:
Charles C. Y. Xu, Claire Ramsay, Mitra Cowan, Mehrnoush Dehghani, Paul Lasko, Rowan D. H. Barrett. Transgenes of genetically modified animals detected non-invasively via environmental DNA. PLOS ONE, 2021; 16 (8): e0249439 DOI: 10.1371/journal.pone.0249439
McGill University. “Tracking genetically modified animals: New CSI-like methods for detecting artificial transgenes.” ScienceDaily. ScienceDaily, 30 August 2021. <www.sciencedaily.com/releases/2021/08/210830140257.htm>.
Görsel1 : https://sinirbilim.org/crispr-bitki-ve-hayvanlar/
Görsel2 : https://www.hurriyet.com.tr/gundem/gdolu-urunler-yararli-mi-zararli-mi- 12866832
