Genel Bilgiler
Dünya Sağlık Örgütü (WHO)’nün tanımına göre obezite, vücutta anormal ya da aşırı miktarda yağ birikmesidir. Dünya çapında 300 milyonu obez olan 1 milyardan fazla, vücut ağırlığı fazla olan yetişkin vardır. Obezite ile ilişkili olarak hipertansiyon, dislipidemi, Tip 2 diyabet, kolelitiazis, gut, uyku apnesi, kardiyovasküler hastalıklar ve kanser gibi komorbid hastalıklar görülebilmektedir. Bu nedenle mutlaka tedavi edilmelidir. Obeziteye neden olan 3 temel faktör; kötü beslenme, aktivite yetersizliği ve genetik nedenler olarak tanımlanmaktadır.
Obezite hastalığının tanısında kilonun, boy değerinin karesine bölünmesiyle (kg/m²) hesaplanan Vücut Kitle İndeksi (VKİ) değeri kullanılır ve Dünya Sağlık Örgütü’nün referans aralığı temel alınmaktadır. Vücut kitle indeksi sonuçlarına göre 30’un üzeri obez, 40’ın üzeri morbid obez, 50’nin üzeri süper obez olarak adlandırılmaktadır.
Obezitenin Tedavisi
Mevcut tedavi seçenekleri diyet, egzersiz, yaşam tarzı değişikliği, psikolojik destek, medikal tedavi ve bariatrik cerrahidir. İlaç tedavisi; diyet, egzersiz ve yaşam tarzı değişikliği ile istenilen sonuç alınamıyorsa bunlara ek olarak obez hastalarının tedavisinde kullanılabilir. Dolayısıyla obezite tedavisinde kullanılan tüm ilaçların, (Vücut Kitle İndeksi) VKİ ≥30 kg/m2 olan hastalar için kullanım onayı bulunmaktadır. Ancak benzfetamin ve dietilpropion, VKİ ≥27 kg/m2 olup obeziteye bağlı ilave bir komorbiditesi (hipertansiyon, diyabet) olan hastalarda da kullanılabilmektedir.
Obezite ve Fiziksel Aktivite
Kilolu ve obez kişilerde egzersiz en iyi sonuç veren uygulamadır. Ayrıca obeziteden korunmak için de çok önemlidir. Amerikan Spor Hekimliği Koleji (American College of Sport Medicine) tüm erişkinlerin her gün ortalama 30 dakika egzersiz yapmasını önermektedir. Bu aktivite günlük 200 kcal enerji tüketimi sağlar. Obez hastaların bu aktiviteleri yavaş yavaş yapmaları önerilir. Günlük kalori harcaması 300 kaloriden fazla olan bir egzersiz programı ayarlanmalı ve bu program yürüyüşte olduğu gibi orta şiddette ve uzun süreli olmalıdır. Haftada maksimum 1 kg verilmesi hedeflenmelidir.
Egzersiz önerilerine örnek olarak orta yoğunlukta egzersizler için şunlar verilebilir: 45-60 dk voleybol- futbol, 30 dk hızlı tempo yürüyüş ( 30 dk da 2.5 km yürüme) , 30 dk bisiklet, 20 dk yüzme, 15 dk ip atlama gibi sporlar veya 45-60 dk araba yıkama, 45-60 dk yer silme, 30-45 dakika bahçe-ev işi, 15 dk merdiven çıkmak. Başlangıçta veya çok sedanter yaşam tarzı olanlarda çok hafif egzersizlerle başlanarak yoğunluk hasta uyumuna göre artırılmalıdır.
SYTS formül
S-SIKLIK Haftada 3-5 gün egzersiz yapılmalıdır.
Y-YOĞUNLUK Terleme ve bir rahatsızlık hissetmeden maksimum nabız sayısının %60-90 nına yani hedef nabız oranına ulaşıncaya kadar egzersize devam edilmelidir.
T-EGZERSİZ TİPİ Hem aerobik hem de kendi vücudunuzu kullanarak yapılan egzersizler programda birlikte kullanılmalıdır.
S-SÜRE Isınma egzersizleri 3-5 dakika yapıldıktan sonra aerobik egzersizler 15-60 dakika yapılmalı ve 3-5 dakika soğuma egzersizleri ile bitirilmelidir.
Sağlık ve fiziksel uygunluğun egzersiz yoluyla korunması için egzersiz programınız kuvvet ( Ağırlık kaldırma, vücut geliştirme vb. ), dayanıklılık ( Bisiklet, yüzme, koşu vb.) ve esneklik egzersizleri içermelidir. Esneklik günlük işlerde kendimizi incitmeden bükülmek, gerilmek ve kıvrımlar yapabilmektir.
Obeziteyi önlemeye ve fiziksel aktiviteyi artırmaya yönelik bazı öneriler:
-
Asansör yerine merdivenleri kullanın.
-
Günde birkaç kez kısa yürüyüşler yapın ve fırsat buldukça yürüyün.
-
Uzun süre hareketsiz kaldığınızda esneme hareketleri yapın.
-
Televizyon izlemek ve bilgisayar oyunları oynamak gibi hareketsiz kaldığınız aktiviteleri sınırlandırın.
-
30 dakikadan fazla oturmayın.
-
Her gün 30 dakika egzersiz yapın.
-
Bir otoparkta gideceğiniz yere en uzak mesafedeki yere arabanızı park edip, otobüste her zaman indiğiniz duraktan bir önceki durakta inip, geri kalan mesafeyi yürüyün.
-
Birlikte yürüyüş yapabileceğiniz bir grup ile geziler planlayın.
Dyt. Yasemin Cantimur
Kaynakça
Süreli Yayınlar
WHO Obesity and Overweight, Global Strategy on Diet, Physical Activity and Health, 2003.
European Food Information Council, Physical Activity and Health,2003.
European Food Information Council, Obesity and Overweight,2004.
World Health Organization, Recommended levels of physical activity for adults aged 18 – 64 years.
Althoff T, Sosič R, Hicks JL ve diğ. Large-scale physical activity data reveal worldwide activity inequality. Nature, 547 (7663), 336-339. 2017
Diğer yayınlar
Obesity Organisation: www.obesity.org/subs/adolescence
